Het is niet altijd wat het lijkt... Of toch?

We willen allemaal graag bewust gezond eten, toch?
Om tijdens het winkelen de juiste keuzes te kunnen maken is het belangrijk dat we de informatie die we terugvinden op de verpakkingen juist lezen en correct interpreteren.
En daar loopt het vaak mis, want voedingsverpakkingen kunnen wel eens flink misleidend zijn. Met mooie plaatjes en praatjes willen fabrikanten ons proberen te overhalen te kiezen voor hún product.
Sommige informatie is verplicht (benaming van het levensmiddel, lijst van ingrediënten en houdbaarheidsdatum). Andere is vrijwillig, bijvoorbeeld voedingsclaims, gezondheidslabel, afbeelding met serveersuggestie.
Tijd om die mooie verpakking even om te draaien en te leren lezen en begrijpen: wat zit er in, wat is de voedingswaarde, welke allergenen bevat het, hoe kan ik het best bewaren,…
Etiketten lezen helpt je producten met mekaar te vergelijken en zo de juiste dingen in je boodschappenmandje te laden.

Wat staat er nu op zo’n etiket?

Standaard vind je er op zijn minst een ingrediëntenlijst en een overzicht van de voedingswaarden.

Ingrediëntenlijst

Hoe korter deze is, hoe beter! Want dat betekent dat het product minimaal bewerkt is en dus gezonder. Als er veel ingrediënten nodig zijn om een product tot stand te laten komen dan kun je daar vraagtekens bij zetten.
Ook uit de volgorde van ingrediënten kan je veel opmaken. Wat vooraan staat zit er procentueel het meest in, wat achteraan staat het minst.
(Laat je hierbij niet misleiden door benamingen. Voor bijvoorbeeld ‘suiker’ kunnen tientallen andere bewoordingen gebruikt worden: alle woorden die eindigen op
‘-ose’ (glucose, fructose, sacharose, dextrose,…), alles wat eindigt op ‘-stroop’/’-siroop’ (fructosesiroop, melassestroop, …), alles wat eindigt op ‘suiker’ uiteraard (druivensuiker, vanillesuiker, rietsuiker, invertsuiker,…), maar ook ‘honing’ of ‘nectar’. Door het gebruik van al deze verschillende namen wordt het percentage totale suikers verdeeld en komen ze achteraan de lijst te staan en lijkt het of er minder suikers inzitten!)
Allergenen zijn ingrediënten die een allergische reactie kunnen teweegbrengen en dienen verplicht opvallend (bijvoorbeeld vetgedrukt of onderstreept of in hoofdletters) in de lijst staan.
Additieven (E-nummers) zorgen ervoor dat een product er beter uitziet, verbeteren de smaak en zorgen voor een langere bewaring. Ze mogen enkel gebruikt worden (in de kleinst mogelijke hoeveelheid als nodig voor het gewenste effect) als ze een technologische functie hebben. Alle E-nummers (in de Europese Unie) zijn door de Europese voedselveiligheidsautoriteit (EFSA) onderzocht en goedgekeurd en kunnen daarom veilig in producten worden gebruikt (tenzij je bepaalde aandoeningen of overgevoeligheden hebt).
Maar vaak gebruiken fabrikanten de volledige naam van de stof ipv het E-nummer (bv. citroenzuur ipv E330) want we denken vaak (ten onrechte) dat E-nummers slecht zijn.

Voedingswaardetabel

De voedingswaardetabel geeft meestal voor twee soorten gewicht (per 100 gram en per portie) de voedingswaarde aan. Handig, maar - als je niet weet hoe je ze moet lezen - verwarrend en zelfs misleidend.

De voedingwaardetabel moet verplicht het gehalte vermelden aan:
-energie (in kJ/kcal)
-vetten en verzadigde vetzuren
-koolhydraten en suikers*
-eiwitten
-zout (= natrium x 2,5)
-nutriënten waarvoor een voedings- of gezondheidsclaim wordt gemaakt (bv. vitaminen en mineralen)
*De voedingswaardetabel geeft onder ‘suikers’ het totaal weer van alle suikers, dus zowel de van nature aanwezige (bv. fructose en glucose in fruit en lactose in melk) als de hoeveelheid toegevoegde suikers. Deze laatste kan je niet altijd achterhalen.

Daarnaast mag (vrijwillig) het gehalte opgenomen worden van:
-enkelvoudige en meervoudige onverzadigde vetzuren
-polyolen
-zetmeel
-vezels

Waar moet je op letten als je producten vergelijkt?

Vergelijk steeds op dezelfde basis, dus per 100gr of per vergelijkbare portie.
Beoordeel ook zo veel mogelijk in zijn totaliteit en geef de voorkeur aan weinig bewerkte producten met weinig toegevoegde suikers, zout, verzadigd vet en met veel vezels.
Afhankelijk van welk product je koopt kun je inschatten waar de meerderheid van de energie van afkomstig zou moeten zijn. Als kip (hoog eiwitten) meer koolhydraten dan eiwitten zou bevatten dan gaat er wat mis. En zo bevat brood vanzelfsprekend meer koolhydraten dan vetten of eiwitten, want het is hoofdzakelijk van granen gemaakt.

Voedingsclaims en gezondheidslabels op etiketten

Om ons te overtuigen hún product te kopen maken producenten gebruik van voedingsclaims (ivm de nutritionele eigenschap van het product) en gezondheidslabels (ivm het gezondheidseffect op de gebruiker).
Deze zijn slechts toegelaten indien ze geëvalueerd zijn door de EFSA en goedgekeurd door de Europese commissie. Hun doel is de consument voldoende en correct te informeren om hem zo in de mogelijkheid te stellen bewuste keuzes te maken. Belangrijk is dat je je niet laat (mis)leiden door deze claims.
Enkele voorbeelden:
Light
Light betekent dat er in dat product minstens 30% minder suikers, vetten of calorieën in zitten dan in een vergelijkbaar product. Maar vetten kunnen wel vervangen zijn door suikers, of suikers door vetten. Het is dus een vrij nietszeggend label voor je gezondheid. Bovendien hebben we de neiging méér te eten van een ‘light’ versie dan van de ‘gewone’ versie.
Volkoren
Bij volkorenbrood mag deze term enkel gebruikt worden als het brood ook echt 100% volkoren is. Bij andere producten is de regel niet zo duidelijk. Zo worden koekjes en gebak ook volkoren genoemd als er slechts een paar procenten volkoren granen inzitten.
Er is ook nog eens een verschil tussen volkoren en meergranen. Dit laatste wil zeggen dat er minimaal 3 verschillende soorten granen in zitten, maar niet per se volkoren granen.
Verwarrend, niet?
Bron van of rijk aan?
Bron van vezels: Deze claim is toegestaan als het vezelgehalte van het product minimaal 3 gram per 100 gram of 1,5 gram per 100 kcal bedraagt.
Vezelrijk: Deze claim is alleen toegestaan als het vezelgehalte van het product minimaal 6 gram per 100 gram of 3 gram per 100 kcal bedraagt.
Kan je nog volgen?
Er zijn veel regels voor het gebruik van claims en ze geven inderdaad wel informatie over het product, maar verwacht er geen wonderen van. De scheidingslijn tussen misleiding en verleiding is klein.

Houdbaarheid
Verder vind je op elke verpakking ook een vermelding ivm de houdbaarheid (THT/TGT)
De houdbaarheidsdatum biedt informatie over de uiterste datum waarop je het product kan consumeren of hoe lang het bewaard kan worden.
Maar wat is het verschil tussen THT (tenminste houdbaar tot) en TGT (te gebruiken tot)?

THT-datum: deze staat op voedingsmiddelen die niet snel bederven. Dit kunnen zowel producten zijn die ongekoeld kunnen bewaard worden (zoals koffie, meel, snoep, frisdranken,…) als gekoeld (denk aan melk, yoghurt,…)
Na de vermelde datum kan je ze nog zonder gevaar eten, maar de smaak, geur of kleur kunnen achteruitgaan. De producent garandeert tot de THT datum een smaakvol product.
Kijk, ruik en proef na de datum of het nog lekker is.

TGT-datum: deze staat op voedingsmiddelen die je maar kort kunt bewaren (vlees, vis, voorgesneden groenten, versgeperste vruchtensappen,…)
De vermelde datum is de laatste dag waarop je het product veilig kan gebruiken. Ná die datum is het product niet meer veilig.
Je kan de houdbaarheid van deze producten wel verlengen door ze in te vriezen vóór of ten laatste op de vermelde TGT-datum (tenzij op de verpakking vermeld staat dat het product niet geschikt is om in te vriezen!).

Producten waarvan de THT-datum is verstreken, mogen volgens de wet nog verkocht worden op verantwoordelijkheid van de verkoper.

Producten met een verlopen TGT-datum mogen niet meer verkocht worden!

CONCLUSIE

Bekijk ALLE etiketten met een gezonde dosis achterdocht.

Laat je niet misleiden door mooie foto’s en klinkende namen en termen.

De belangrijkste info staat op de achterkant.

Vergelijk.

Hoe meer je etiketten leest, hoe meer je het begint te snappen en hoe meer inzicht je krijgt. Oefening baart kunst.

Wees kritisch.

Kies bewust, kies gericht, kies gezond.